3 Điều Bạn Nên Biết Về A-mốt

Chúng ta biết rất ít về một số nhà tiên tri, nhưng sách A-mốt, cũng như người đồng thời của ông là Ê-sai, thì khác. Ngay từ đầu sách của mình, A-mốt cho biết ông xuất thân từ Thê-cô-a, và chức vụ của ông hướng đến Vương quốc phía Bắc của Y-sơ-ra-ên. Ông xác định sứ điệp được rao truyền hai năm trước trận động đất, dưới triều đại của Ô-xia ở Giu-đa và Giê-rô-bô-am ở Y-sơ-ra-ên (A-mốt 1:1). Điều này có nghĩa là sách của ông có niên đại vào khoảng năm 760 TC., mặc dù chúng ta không thể xác định chính xác thời điểm xảy ra động đất. Có ba điểm đặc biệt mà chúng ta nên học từ cuốn sách này.

1. Một nhà tiên tri phải được Đức Chúa Trời kêu gọi.

A-mốt không xuất thân từ Y-sơ-ra-ên, mà từ quốc gia phía Nam là Giu-đa. “Hãy trốn về đất Giu-đa” là thông điệp của A-ma-xia, thầy tế lễ của Bê-tên, “về đó mà kiếm ăn, về đó mà nói tiên tri” (A-mốt 7:10-13). A-mốt từng là một nông dân cho đến khi Đức Chúa Trời chỉ dẫn ông đến Vương quốc phía Bắc Y-sơ-ra-ên cùng với thông điệp của mình.

Làm tiên tri không phụ thuộc vào dòng tộc xuất thân hay việc thuộc về bất kỳ hội nhóm của những người làm nghề tôn giáo chuyên nghiệp nào. Thay vào đó, nó phụ thuộc vào sự kêu gọi tối thượng của Đức Chúa Trời để phục vụ với tư cách là người phát ngôn của Ngài. Các tiên tri được Đức Chúa Trời dấy lên đúng thời điểm cần thiết, và Ngài ban lời cho họ để nói với thính giả của họ. Trước khi shành động, Đức Chúa Trời ban lời Ngài cho các sứ giả được Ngài chọn. Ý định thâm sâu của Đức Chúa Trời được truyền đạt qua các đầy tớ của Ngài, các vị tiên tri.

2. Vai trò của các tiên tri gắn liền với giao ước mà Đức Chúa Trời đã lập với Y-sơ-ra-ên.

Vai trò của tiên tri là làm trung gian giữa Đức Chúa Trời và dân giao ước của Ngài bằng cách tuyên bố lời của Ngài và khích lệ dân sự tuân giữ các điều răn của Ngài. Họ là những người bảo vệ vương quốc, tìm cách buộc các vua và các nhà lãnh đạo khác phải chịu trách nhiệm trước Đức Chúa Trời về hành động của mình. Họ có thể được xem như những người trung gian thực thi giao ước, tận tâm duy trì mối liên kết đặc biệt mà Đức Chúa Trời đã thiết lập với dân Ngài.

Giao ước đã đặt dòng dõi Y-sơ-ra-ên vào một mối quan hệ đặc quyền độc đáo. Phần đầu sứ điệp trong sách A-mốt hướng tới các quốc gia xung quanh Y-sơ-ra-ên (Si-ri, Ga-xa, Ty-rơ, Ê-đôm, Am-môn, Mô-áp và Giu-đa, xem A-mốt 1:1–2:16). Và rồi cuối cùng tiên tri hướng đến Y-sơ-ra-ên, ông truyền đạt thông điệp của Chúa cho các dân tộc tội lỗi: “Ta chỉ biết một mình các ngươi, trong mọi gia tộc trên đất” (A-mốt 3:2). Bản văn nguyên ngữ Hê-bơ-rơ nhấn mạnh đây là một tuyên bố khẳng định mối quan hệ độc quyền giữa Đức Chúa Trời và dân Ngài: “Một mình các ngươi…” Y-sơ-ra-ên được chọn, không phải vì quy mô hay khả năng vượt trội, mà đơn giản là vì Đức Chúa Trời yêu thương dân Ngài (Phục Truyền 7:7).

Nhưng một mối quan hệ đặc biệt cũng mang theo những trách nhiệm đặc biệt. Họ phải nhận ra rằng được chọn vào một địa vị đặc quyền đồng nghĩa với việc được chọn mang lấy trách nhiệm. Y-sơ-ra-ên sẽ không tự động nhận được phước lành (chỉ vì họ là dân Chúa). Thay vào đó, dân Ngài đứng trước nguy cơ bị phán xét bởi Đức Chúa Trời, không thể tránh khỏi hình phạt cho những điều gian ác của mình (A-mốt 3:2). Nguyên tắc Kinh Thánh là sự phán xét bắt đầu từ gia đình của Đức Chúa Trời (1 Phi-e-rơ 4:17). A-mốt dạy chúng ta rằng đặc quyền trong giao ước không thể tách rời khỏi những đòi hỏi về sự vâng phục các điều răn của Đức Chúa Trời.

3. Quan điểm về lai thế học của A-mốt có nhiều khía cạnh khác nhau.

Hầu như các tiên tri luôn mang một sứ điệp có ý nghĩa cho tương lai. Dân sự hình dung ngày của Chúa sắp đến sẽ tràn đầy ánh sáng rực rỡ, mà không nhận ra rằng nó sẽ là “tối tăm, không ánh sáng, ngày mù mịt, không tia sáng” (A-mốt 5:20). Họ phải nhận ra rằng những ngày lễ vui vẻ và việc dâng tế lễ sẽ không làm nguôi cơn giận của Đức Chúa Trời. Những tội lỗi của họ, bao gồm cả tội thờ hình tượng, cuối cùng sẽ dẫn đến việc họ bị lưu đày ra ngoài Đa-mách (A-mốt 5:26–27). Việc Y-sơ-ra-ên rời khỏi đất hứa sẽ là một hành động tối cao khác của Đức Chúa Trời (“và Ta sẽ sai các ngươi…”).

Tuy nhiên, còn có hai khía cạnh khác của lai thế học trình bày một bức tranh tích cực hơn nhiều. Khía cạnh đầu tiên liên quan đến đoạn nói về Nhà tạm của Đa-vít bị sụp đổ (A-mốt 9:11–12). Dòng dõi Đa-vít chiếm một vị trí quan trọng trong lịch sử Y-sơ-ra-ên và Giu-đa. Nó được mô tả ở trạng thái suy tàn, nhưng cuối cùng sẽ được phục hồi, dẫn đến việc hòa nhập cả dân ngoại. Cách Gia-cơ sử dụng đoạn này tại giáo hội nghị tại Giê-ru-sa-lem củng cố cách giải thích này (Công Vụ 15:16–17). Việc đưa dân ngoại vào Hội Thánh trong Tân Ước là sự ứng nghiệm mục đích của Đức Chúa Trời được bày tỏ qua chức vụ của A-mốt.

Yếu tố cuối cùng của niềm hy vọng là Đức Chúa Trời sẽ trồng dân Ngài trong một vườn Ê-đen mới. Điều đáng lưu ý là mặc dù Y-sơ-ra-ên phạm tội, Đức Chúa Trời vẫn không bỏ rơi họ. Ngài sẽ phục hồi vận mệnh của dân Ngài, điều này rất có thể là một sự kiện thần học về thời kỳ cuối cùng, khi dân Chúa bị tản lạc sẽ được triệu tập trở lại trong vương quốc vĩnh cửu của Ngài. Những lời cuối cùng trong lời tiên tri gần như là một sự khẳng định lại mối quan hệ giao ước, vì Chúa của giao ước (lưu ý cách sử dụng tên giao ước của Đức Chúa Trời ở đây, YHWH) vẫn là Đức Chúa Trời của họ, và Ngài sẽ làm trọn ý muốn của Ngài cho họ (A-mốt 9:11–15).

Bài viết này là 3 Things you should know about Amos.