3 Điều Bạn Nên Biết Về Giô-na

Cuộc phiêu lưu của Giô-na là một trong những câu chuyện quen thuộc nhất trong Kinh Thánh. Hãy thử hỏi bất kỳ đứa trẻ nào trong Hội Thánh về câu chuyện này, bạn sẽ nhận được một câu trả lời rõ ràng. Điều đó ít có khả năng xảy ra nếu bạn hỏi về một tiểu tiên tri khác, chẳng hạn như Ha-ba-cúc. Tuy nhiên, mặc dù sách Giô-na rất dễ nhớ, nhưng chưa hẳn được hiểu đúng. Nhà tiên tri cứng lòng và con cá lớn không phải là trọng tâm. Thay vào đó, quyển sách—kết thúc bằng một dấu hỏi—mời gọi chúng ta suy ngẫm cẩn trọng về ý nghĩa của đời sống mình dưới ánh sáng vinh quang và ân điển của Đức Chúa Trời.

1. Giô-na có thể giúp chúng ta học vâng lời Đức Chúa Trời.

Quyển sách này giống như một lớp học thực hành về cách không nên đáp ứng với Đức Chúa Trời, Đấng phải được vâng phục. Sách Giô-na bày tỏ Chúa là Đấng tối cao. Ngài không chỉ gợi ý, nhưng Ngài truyền lệnh. Ngay cả những thủy thủ ngoại bang cũng công nhận quyền năng tuyệt đối của Ngài, họ thưa rằng: “Lạy Đức Giê-hô-va vì chính Ngài là Đấng đã làm điều mình muốn” (Giô-na 1:14). Đức Chúa Trời hành động cách dứt khoát. Ngài “khiến trận cuồng phong” thổi trên biển (Giô-na 1:4). Ngài “chuẩn bị một con cá lớn” (Giô-na 2:1). Câu chuyện này hoàn toàn nằm trong sự kiểm soát của Đức Chúa Trời.

Mệnh lệnh của Ngài rất rõ ràng. Những chỉ dẫn đơn giản của Ngài giống như lời nói với một đứa trẻ: “Hãy đứng dậy”, “Hãy đi” và “Hãy gọi”. Giô-na không vâng lời, không phải vì thiếu thông tin, bị thúc ép gấp gáp, hay chịu áp lực từ bên ngoài. Đơn giản là ông không muốn vâng lời, và sự chống đối đó đã dẫn đến tai họa. Cũng vậy, khi chúng ta cố tình nổi loạn, chúng ta khước từ phước lành của Đức Chúa Trời và tự chuốc lấy sự sửa phạt nặng nề của Ngài.

Tuy nhiên, trong khi vâng lời là một bằng chứng của tôn giáo chân thật, thì sự thuận phục xuất phát từ một tấm lòng yêu mến Đức Chúa Trời. Giô-na khoe khoang về tư cách tôn giáo của mình và nói ra những giáo lý nghe có vẻ đúng đắn, nhưng ông đã thổi phồng sự kính sợ Chúa (Giô-na 1:9). Trong lòng và qua hành động, ông đang trốn chạy “khỏi mặt Đức Giê-hô-va” (Giô-na 1:3, 10). Giô-na đang trong tình trạng thuộc linh không lành mạnh. Từ lời cầu nguyện nghe có vẻ đạo đức nhưng đầy tự tôn trong bụng cá lớn, cho đến cơn giận dữ bộc phát gần cuối sách, ông vẫn cần một sự thay đổi tấm lòng giống như điều đã diễn ra trong cuộc phục hưng tại Ni-ni-ve.

Sự vâng phục của gió, sóng, cây cối, loài vật, thậm chí cả những người ngoại bang, tương phản rõ rệt với sự cứng đầu và kiêu ngạo của vị tiên tri này. Hãy xem đó như một lời cảnh tỉnh cho chúng ta.

2. Giô-na có thể được xem như một cẩm nang truyền giáo.

Điều này có thể hiển nhiên với một số người, nhưng cũng gây ngạc nhiên cho người khác. Rõ ràng, sách Giô-na nói về sứ mạng của Đức Chúa Trời. Chính vì lòng thương xót dành cho những kẻ hư mất mà Ngài sai Giô-na đến cảnh báo người Ni-ni-ve về cơn thịnh nộ sắp giáng xuống (Giô-na 4:2, 11). Nhưng dường như Đức Chúa Trời đã chọn sai “nhà truyền giáo”! Trong câu chuyện này, gần như không có điều gì ở Giô-na là tấm gương mẫu mực—và đó chính là vấn đề. Thái độ miễn cưỡng của Giô-na trong chức vụ lẽ ra phải khiến người đọc sách ông cảm thấy hổ thẹn, khi nhận ra rằng “ánh sáng cho các nước” (Ê-sai 49:6) hầu như chẳng tỏa rạng. Chúng ta, những người đã nhận được sự thương xót, đáng lẽ phải sốt sắng chia sẻ thông điệp về Đức Chúa Trời nhân từ này cho thế giới.

Điều quan trọng hơn cả là sự thất bại của Giô-na cho thấy ông không phải là người hùng trong công tác truyền giáo; chính Đức Chúa Trời mới là Đấng đảm nhận vai trò đó. Sự miễn cưỡng của Giô-na khi được sai đi đã khiến Y-sơ-ra-ên hướng lòng trông đợi một Đấng tiên tri vĩ đại hơn, Đấng sẵn lòng đến tìm và cứu kẻ hư mất (Lu-ca 19:10). Chỉ có Đấng Christ mới có thể làm trọn lời hứa lớn lao của Đức Chúa Trời: ban phước cho “mọi dân trên đất” (Sáng Thế Ký 12:3). Sự phục hưng tại Ni-ni-ve là hình bóng báo trước Lễ Ngũ Tuần và sự tan rã ách kìm kẹp của Sa-tan trên muôn dân. Nhờ món quà khôn tả là Đấng Christ, một ngày kia “muôn muôn nghìn nghìn” người được cứu chuộc sẽ ca hát về giá trị vô song của Chiên Con đã bị giết (Khải Huyền 5:11–12). Thật vậy, “sự cứu rỗi thuộc về Đức Giê-hô-va” (Giô-na 2:9).

Sách Giô-na bày tỏ tấm lòng yêu thương của Đức Chúa Trời đối với những người lạc mất. Vị tiên tri làm được điều này không phải nhờ công chính cá nhân, nhưng như một hình bóng hướng về Đấng Christ. Hãy chú ý đến Giô-na không phải vì ông là tấm gương về đạo đức, mà bởi vì chúng ta, cũng như ông, cần đến Đấng Christ là Đấng mà ông làm hình bóng chỉ về.

3. Giô-na nói về Chúa Jêsus.

Khi những kẻ chống đối yêu cầu Chúa Jêsus bày tỏ một dấu lạ để xác nhận Ngài là ai, Ngài đã chỉ cho thế hệ mình câu chuyện về Giô-na (Ma-thi-ơ 12:39). Chúa Jêsus giải thích điểm then chốt của câu chuyện Giô-na như một hình bóng về sự chết và sự sống lại của chính Ngài. Giô-na đã trải qua một cái chết mang tính biểu tượng, vì các thủy thủ tin rằng họ đã giết ông khi ném ông xuống biển (Giô-na 1:14). Theo lẽ thường ông hẳn không thể sống sót qua “cơn bão lớn” đang đe dọa “làm chiếc tàu gần bị vỡ” hay qua ba ngày ở trong bụng cá (Giô-na 1:4). Con cá chính là nấm mồ dưới nước của Giô-na; còn việc ông được nhả ra trên bờ biển là sự khởi đầu cho đời sống mới của ông. Giô-na cũ—người ghét dân ngoại và khao khát sự tiện nghi mang tính ích kỷ—tượng trưng cho “người cũ” (Ê-phê-sô 4:22). Giô-na mới—dù còn vô số thiếu sót—một người chưa trọn vẹn nhưng tượng trưng cho “người mới” (Ê-phê-sô 4:23–24). Chúa Jêsus cũng sẽ chết và sống lại. Sự hiệp một với Ngài là con đường duy nhất để trở thành tạo vật mới và nhận lãnh phần thưởng của Đức Chúa Trời (Rô-ma 6:8).

Cái chết và sự sống lại mang tính biểu tượng của Giô-na cũng xác nhận sứ điệp ăn năn mà ông rao giảng cho dân Ni-ni-ve. Vậy thì chúng ta càng không có cớ gì khước từ Tin Lành của Chúa Jêsus: “Trong ngày phán xét, người Ni-ni-ve sẽ trỗi dậy cùng với thế hệ nầy và lên án họ, vì dân ấy đã nghe lời Giô-na rao giảng; và nầy, tại đây có Đấng vĩ đại hơn Giô-na” (Lu-ca 11:32).

Giô-na nói về Chúa Jêsus (Lu-ca 24:44–47). Duy trong Đấng Christ, chúng ta có sự vâng phục cần thiết để đứng trước mặt Đức Chúa Trời, cùng với sự nâng đỡ để khởi đầu hành trình bước đi trong sự tin kính. Trong Ngài, chúng ta kinh nghiệm được lòng thương xót của Đức Chúa Trời, và đó là điều duy nhất có thể thôi thúc chúng ta biết thương xót người khác.

Bài viết này là 3 Things you should know about Jonah.