Năm Nguyên Tắc Duy Chỉ (Five Solas) Là Gì?

Năm nguyên tắc sola tuy không phải là những khẩu hiệu chính thức của cuộc Cải chánh, nhưng lại thể hiện cách cô đọng và rõ ràng bản chất của niềm tin Cải chánh. Martin Luther, John Calvin, hay bất kỳ nhà cải chánh Tin Lành nào cũng không trực tiếp tóm tắt những lời dạy của mình thành một danh sách rõ ràng như: duy bởi Kinh Thánh, duy bởi Đấng Christ, duy bởi đức tin, duy bởi ân điển, và chỉ vì vinh hiển Đức Chúa Trời. Bước sang thế kỷ 19 và 20, bản tóm lược gồm năm nguyên tắc này đã trở thành cách diễn đạt ngắn gọn thần học Cải chánh. Dù bản mô tả này về đức tin Cải chánh được hình thành về sau, nhưng nó vẫn thể hiện một cách rõ ràng trọng tâm của Phúc Âm — đầy ân điển và đặt Đấng Christ làm trung tâm —đúng như Kinh Thánh đã bày tỏ. Năm nguyên tắc sola này bày tỏ vinh quang của con đường cứu rỗi đầy ân điển của Đức Chúa Trời, và định hình tinh thần của thần học chân chính, vang dội trong cả cách chúng ta suy nghĩ và sống giữa thế gian này.

Duy Bởi Kinh Thánh (Sola Scriptura)

Thần học phải được đặt nền tảng vững chắc trên Kinh Thánh. Lời phán ban sự sống của Đức Chúa Trời bày tỏ cho chúng ta sự cứu rỗi của Ngài và kêu gọi chúng ta đến với đức tin và sự ăn năn. Chúng ta từng là bóng tối, nhưng bây giờ chúng ta là ánh sáng trong Chúa (Ê-phê-sô 5:8). Sa-tan làm mù tâm trí của những người không tin, để họ không thấy được ánh sáng của Phúc Âm về vinh quang của Đấng Christ (2 Cô-rinh-tô 4:4). Tuy nhiên, chính Đức Chúa Trời, Đấng đã ra lệnh cho ánh sáng phải chiếu ra trong nơi tối tăm, đã ban cho chúng ta ánh sáng “vinh quang của Đức Chúa Trời trên gương mặt Đức Chúa Jêsus Christ” (2 Cô-rinh-tô 4:6). Đức Chúa Trời luôn thực hiện công việc ấy nhờ Thánh Linh vận hành qua Lời của Ngài. Đức Thánh Linh chính là Tác giả của Kinh Thánh, và Ngài phán qua Lời Kinh Thánh (Hê-bơ-rơ 3:7). Kinh Thánh dạy chúng ta mọi điều cần thiết để được khôn ngoan dẫn đến sự cứu rỗi bởi đức tin nơi Đấng Christ, và trang bị chúng ta sẵn sàng cho mọi việc lành (2 Ti Thê 3:15-17). Vì lý do đó, những ai không nói theo chuẩn mực của Kinh Thánh thì không có ánh sáng trong họ (Ê-sai 8:20). Tuy nhiên, nếu không có Thánh Linh, ngay cả Kinh Thánh cũng không thể giúp chúng ta. Chúng ta đã chết vì những vi phạm và tội lỗi của mình (Ê-phê-sô 2:1-2), tâm trí và tấm lòng của chúng ta tối tăm (Ê-phê-sô 4:18; Rô-ma 1:21), và chúng ta cần có Đấng làm cho sống lại từ cõi chết và soi sáng tấm lòng (Ê-phê-sô 5:14). Nếu Kinh Thánh đủ để khiến chúng ta khôn ngoan trong đức tin và cuộc sống trong Đấng Christ, thì duy chỉ có Kinh Thánh mới có thể làm kim chỉ nam cho chúng ta trong hành trình bước đi với Chúa. Mọi điều khác đều vô ích và thừa thãi. Tuy nhiên, chúng ta phải được sinh bởi Thánh Linh thì mới có thể thấy được Vương quốc của Đức Chúa Trời (Giăng 3:5). Duy chỉ qua công tác của Đức Thánh Linh cùng với Lời Kinh Thánh trong lòng chúng ta, thì chúng ta mới có thể bước đi trong ánh sáng với Đức Chúa Trời là sự sáng (1 Giăng 1:7).

Duy Bởi Đấng Christ (Solus Christus)

Thần học phải tập trung vào Đấng Christ. Chúng ta phải tin mọi điều Kinh Thánh dạy vì đó là Lời Đức Chúa Trời (Giăng 8:47). Đấng Christ là điểm chính của Kinh Thánh, và toàn bộ Kinh Thánh làm chứng về Ngài (Giăng 5:39; Lu-ca 24:27; 1 Phi-e-rơ 1:10–12). Nếu không có Đức Thánh Linh, chúng ta không thể tiếp nhận lời chứng của Đức Chúa Trời trong Kinh Thánh; và nếu không có Đấng Christ, thì ngay cả lời của Đức Chúa Trời cũng không thể cứu chúng ta. Thần học tập trung vào Đấng Christ, vì không ai có thể đến với Cha mà không nhờ Ngài (Giăng 14:6) và Đức Thánh Linh làm sáng danh Ngài để đem sự cứu rỗi đến cho chúng ta (Giăng 16:8-14). Chúa Jêsus vừa hoàn toàn là Đức Chúa Trời vừa hoàn toàn là con người. Chỉ một mình Ngài có thể hoà giải Đức Chúa Trời với con người, dập tắt sự thù nghịch và thiết lập tình bằng hữu (Sáng Thế Ký 3:15). Đức Chúa Cha rất hài lòng với Con Ngài (Mác 1:11), và Ngài chỉ hài lòng với chúng ta khi chúng ta ở trong Con ấy (Ê-phê-sô 1:6). Chỉ một mình Chúa Jêsus có thể cứu dân Ngài khỏi tội (Ma-thi-ơ 1:21) vì Ngài là Đấng Tiên Tri duy nhất bày tỏ ý muốn cứu rỗi của Đức Chúa Trời cho họ qua Lời Ngài và Thánh Linh; Ngài cũng là Thầy Tế Lễ duy nhất đã dâng chính mình làm sinh tế để làm thoả mãn sự công chính của Đức Chúa Trời thay cho họ; và Ngài là Vua duy nhất cai trị họ, bảo vệ họ, khiến họ thuận phục Ngài, đồng thời chế ngự và đánh bại mọi kẻ thù của Ngài và của họ (WSC 24–26). Ngoài Đấng Christ, không có sự thông công nào với Đức Chúa Trời, và chúng ta xem mọi sự như là sự lỗ so với giá trị cao quý của sự nhận biết Đấng Christ Jêsus, Chúa chúng ta (Phi-líp 3:8).

Duy Bởi Đức Tin (Sola Fide)

Thần học phải được thúc đẩy bởi đức tin. Không có đức tin, không thể làm đẹp lòng Đức Chúa Trời (Hê-bơ-rơ 11:6). Đức tin giống như bàn tay trống không của người ăn xin, đưa ra để nhận lấy Đấng Christ. Bởi đức tin, chúng ta tin rằng Đấng đã hứa cũng có quyền làm trọn điều Ngài đã hứa (Rô-ma 4:21). Đức Chúa Trời chắc chắn sẽ hoàn thành các mục đích của Ngài, nhưng nếu chúng ta không tin, thì chúng ta sẽ không đứng vững được (Ê-sai 7:9; 45:17). Đức tin tự nó không có công trạng gì trước mặt Đức Chúa Trời. Chúng ta được xưng công chính bởi đức tin, không phải bởi việc làm theo luật pháp (Rô-ma 3:28). Chúng ta không được cứu bởi việc lành, nhưng được cứu để làm việc lành (Ê-phê-sô 2:8-10). Đức tin cứu rỗi được thể hiện qua ba yếu tố: nhận biết Đấng Christ qua Kinh Thánh, sự đồng ý với những lẽ thật ấy trong tâm trí, và sự tin cậy từ tấm lòng do Thánh Linh cảm thúc. Chúng ta sống bởi đức tin nơi Con Đức Chúa Trời, Đấng đã yêu chúng ta và hy sinh chính mình vì chúng ta (Ga-la-ti 2:20).

Duy nhờ ân điển (Sola Gratia)

Thần học phải thấm đượm ân điển. Nếu chúng ta được cứu bởi đức tin, thì điều đó có nghĩa là chúng ta không được cứu bởi việc làm, mà chỉ bởi ân điển mà thôi (Rô-ma 11:6). Ân điển là lòng rộng rãi của Đức Chúa Trời, qua đó Ngài ban cho chúng ta những điều tốt lành mà chúng ta hoàn toàn không xứng đáng nhận. Mọi điều chúng ta nhận được từ Đức Chúa Trời đều là bởi ân điển—từ thức ăn hằng ngày cho đến sự sống lại thân thể trong ngày cuối cùng (Thi Thiên 145:8). Ân điển của Đức Chúa Trời được ban cho qua Đấng Christ, và duy bởi Ngài, ân điển cứu rỗi được ban cho những người mà Cha thương xót đã đoái đến (Thi 103:13). Đây là lý do các thư tín của Sứ đồ Phao-lô bắt đầu với lời chúc “Cầu xin Đức Chúa Trời, Cha chúng ta, và Chúa là Đức Chúa Jêsus Christ ban ân điển và bình an ban cho anh em” (2 Cô-rinh-tô 1:2; Ga-la-ti 1:3; Ê-phê-sô 1:2; Phi-líp 1:2). Đức Thánh Linh dạy chúng ta qua Kinh Thánh rằng sự cứu rỗi chỉ bởi ân điển, vì sự cứu rỗi đến duy nhờ đức tin nơi Đấng Christ mà thôi. Ân điển không phải là một ý niệm cảm tính khiến chúng ta bỏ qua tội lỗi của mình hay sống một cách vô trách nhiệm. “Vì ân điển cứu chuộc của Đức Chúa Trời dành cho mọi người đã được bày tỏ. Ân điển đó dạy chúng ta từ bỏ sự không tin kính và dục vọng trần gian để sống một cách tiết độ, công chính và tin cậy trong đời này, đang khi chờ đợi niềm hy vọng phước hạnh và sự xuất hiện vinh quang của Đức Chúa Trời vĩ đại, cũng là Cứu Chúa chúng ta là Đức Chúa Jêsus Christ, là Đấng đã hy sinh vì chúng ta để chuộc chúng ta khỏi mọi gian ác, và tinh luyện chúng ta thành một dân thuộc riêng về Ngài, là dân sốt sắng làm các việc lành” (Tít 2:11–14).

Duy Vì Vinh Hiển (Soli Deo Gloria)

Thần học phải lấy Đức Chúa Trời làm trọng tâm và chịu sự chi phối hoàn toàn bởi chính Ngài. Ba Ngôi Đức Chúa Trời cùng thực hiện công cuộc cứu rỗi chúng ta trong sự hiệp nhất trọn vẹn, khiến chúng ta dâng sự thờ phượng xứng đáng lên cho cả ba ngôi. Chúng ta được dự phần với Con trong ân điển, hiệp thông với Cha trong tình yêu thương, và nhận lãnh quyền năng sự yên ủi từ Đức Thánh Linh. (2 Cô-rinh-tô 13:14; Công Vụ 9:31). Bởi vì mọi điều chúng ta có đều là điều chúng ta đã nhận lãnh (1 Cô-rinh-tô 4:7), nên hãy làm mọi sự nhân danh Chúa Jêsus Christ, và qua Ngài mà dâng lời cảm tạ lên Đức Chúa Trời là Cha chúng ta (Cô-lô-se 3:17). Chúng ta sống bởi Thánh Linh và bước đi với Thánh Linh (Ga-la-ti 5:25). Nếu chúng ta sống vì sự vinh hiển của Đức Chúa Trời, thì chẳng phải chúng ta nên lắng nghe Đức Thánh Linh phán qua Lời Ngài, tiếp nhận ân điển của Đức Chúa Trời duy bởi đức tin nơi Đấng Christ, để mọi sự đều hướng về vinh hiển của một mình Đức Chúa Trời sao?

Sau cùng, 5 nguyên tắc duy chỉ không chỉ là một bản tóm tắt của thần học Cải chánh. Chúng bảo vệ và làm sáng tỏ phúc âm, đồng thời là một phương tiện truyền giáo chủ động, nhằm chinh phục thế gian không tin và biến kẻ thù của Đấng Christ thành bạn hữu của Ngài. Từ “duy chỉ” trong các sola giữ vai trò then chốt, vì chính từ này khẳng định rằng phúc âm và đời sống Cơ Đốc phải hoàn toàn đặt trọng tâm nơi Đức Chúa Trời. Năm nguyên tắc duy chỉ (five solas) không trình bày trọn vẹn mọi điều cần thiết về thần học chân chính, đức tin và đời sống, nhưng chúng là một khởi đầu tốt và là một hướng dẫn rõ ràng để giữ cho chúng ta đi đúng hướng.

Bài này từng được xuất bản bởi Tiến sĩ Ryan McGraw. Xem tại đây.